پهنه‌ي سرزمين‌هاي جدا شده از ايران در اثر قراردادهاي
گلستان و تركمان‌چاي
الف ـ در منطقه‌ي كنوني قفقاز كه پس از فروپاشي اتحاد شوروي در سال 1370 خورشيدي، به صورت جمهوري‌هاي مستقل سربرآوردند:
(جمهوري آذربايجان) اران: 86600 كيلومتر مربع
جمهوري ارمنستان : 29800 كيلومتر مربع
جمهوري گرجستان : 69700 كيلومتر مربع
جمع : 186100 كيلومتر مربع
ب ـ سرزمين‌هايي كه به صورت واحدهاي جدا، بخشي از جمهوري فدراتيو روسيه مي‌باشند:
داغستان : 50300 كيلومتر مربع
اوستي شمالي : 8000 كيلومتر مربع
چچن‌ستان : 15700 كيلومتر مربع
انيگوش‌ستان : 3600 كيلومتر مربع
كاباردين(قاباردين) ـ بالكارستان : 12500 كيلومتر مربع
جمع : 77600 كيلومتر مربع
جمع كل قفقاز : 276200 كيلومتر مربع
بخش‌هاي كوچك ديگري نيز دستخوش تغييراتي شده‌اند كه در اين محاسبه منظور نشده‌اند.
* توضيح آنكه، ايالت خودمختار كوراباغ (قره‌باغ) كوهستاني و ايالت خودمختار نخجوان، در داخل خاك جمهوري آذربايجان و ايـالت‌هاي خـودمختار اوستـي (اوسطـي) جنـوبي، آبخازستان و اوشارستان، در داخل خاك جمهوري گرجستان قرار دارند.
منبع: آذرپادگان
